De vlag van Servië: een symbool van trots en identiteit

Een kleurrijke vlag wapperend in de wind, doordrenkt van geschiedenis en betekenis. De vlag van Servië is precies dat en nog veel meer! Het ontwerp is eenvoudig maar krachtig, met horizontale strepen in de kleuren rood, blauw en wit. Maar wat maakt deze vlag zo speciaal? Het antwoord ontdek je hieronder!

De vlag van Servië (Servisch: Застава Србије, geromaniseerd: Zastava Srbije), ook wel bekend als de driekleur (Servisch: тробојка, geromaniseerd: trobojka), is een driekleur bestaande uit drie gelijke horizontale banden. De bovenste band is rood, gevolgd door een blauwe band in het midden en een witte band onderdaan. Sinds de 19e eeuw wordt deze driekleurige vlag, in wisselende variaties, gebruikt als de nationale vlag van Servië. Hiermee vertegenwoordigt het de Servische natie. Op 17 augustus 2004 heeft Servië de huidige vorm aangenomen. In 2010 is het wapen nog licht aangepast.

Maar daar blijft het niet bij! Van haar indrukwekkende ontwerp tot haar diepgaande symboliek, deze vlag belichaamt de collectieve trots en identiteit van het Servische volk. Lees daarom snel verder!

Geschiedenis van de vlag van Servië

Gedurende verschillende periodes in de geschiedenis heeft de vlag van Servië enkele wijzigingen ondergaan, inclusief aanpassingen aan het wapen dat op de vlag verschijnt. Verken de betekenis en symboliek achter deze veranderingen en ontdek hoe ze de historische en culturele achtergrond van Servië weerspiegelen.

Middeleeuwse vlaggen

Vlag van Stefan Vladislav

Op 3 juli 1281 stuurde župan Desa, de zoon van koning Stefan Vladislav (regeerde 1233-1243), afgevaardigden van Kotor naar Ragusa (Dubrovnik). Het doel was om een deel van de koninklijke schatkist terug te brengen. De lijst van goederen die gehaald zouden worden bevatte onder andere ‘een vlag van rode en blauwe kleur’. Dit wordt beschreven als vexillum unum de zendato rubeo et blavo. In andere woorden, ‘een vlag van stof rood en blauw’. De gebruikte stof, zendato (Servisch: čenda), was een soort lichte, zijdeachtige stof. Dit is de oudst bekende vermelding van de kleuren van een Servische vlag, waarbij rood en blauw werden gebruikt.

Het is echter belangrijk op te merken dat župan Desa’s vlaggen in 1271 al rood en wit waren, hoewel de volgorde van de kleuren niet bekend is. Soms wordt de versie met horizontaal rood en blauw gebruikt bij evenementen met een middeleeuws thema in het moderne Servië.

Vlag van koning Stefan Uroš

In zijn oorkonde van 8 april 1268 vermeldde de Hongaarse koning Bela IV dat zijn leger koning Stefan Uroš I had verslagen. Na deze overwinning ontving Bela IV enkele buitenlandse heersers. Tijdens deze gelegenheid brachten zijn krijgslieden gevangen genomen Serviërs mee. Als teken van triomf richtten ze de vlag van koning Uroš voor het hof van Bela IV op.

Vlag van koning Stefan Dečanski

In 1326 stuurde koning Stefan Dečanski een afgevaardigde naar het Mamlukse sultanaat in Alexandrië. Hij verzocht om een gele vlag die gebruikt kon worden als oorlogsvlag. Bij de Slag bij Velbazhd in 1330 hesen de Serviërs volgens de Byzantijnen verschillende oorlogsvlaggen, waarvan de gele hoogstwaarschijnlijk één was.

Vlaggen van keizer Stefan Dušan

De oudst bekende tekening van een Servische vlag dateert uit 1339 en is te vinden op de kaart van Angelino Dulcert. Destijds werd Servië geregeerd door koning Stefan Dušan. Op deze kaart wordt Servië vertegenwoordigd door een witte vlag met een rode dubbelkoppige adelaar (net als de vlag van Albanië) boven de hoofdstad Skopje (Scopi). In 1346 werd Stefan Dušan tot keizer gekroond. Hij nam het Byzantijnse tetragramme, bestaande uit vier vuurstenen, over en dit werd een belangrijk element van de Servische vlag. Nu ook wel bekend als het Servische kruis.

Volgens Dimitrije Avramović, die een vlag in Hilandar heeft gezien, zou dit een vlag van keizer Dušan zijn geweest. Het was een driekleur met rood boven- en onderaan en wit in het midden. Keizer Dušan nam ook een keizerlijke vlag aan, die paars van kleur was en een gouden kruis in het midden had. Een andere vlag van Dušan was de keizerlijke cavalerievlag, die werd bewaard in het Hilandar-klooster op de berg Athos. Deze vlag was driehoekig en had twee kleuren, rood en geel.

Revolutionaire vlaggen

Tijdens de Eerste Servische Opstand werden verschillende vlaggen gebruikt. De vlag beschreven door Mateja Nenadović, rood-blauw-rood met drie witte kruizen, kan worden geassocieerd met zowel de huidige vlag als de eerste Servische vlag. Er waren ook vergelijkbare vlaggen met slechts één Servisch kruis.

De reguliere legers van de opstand hadden meestal lichtgele vlaggen met verschillende symbolen. Daarentegen waren de vlaggen van de woiwodes vaak rood-wit, met een zwarte tweekoppige adelaar erbovenop. Er waren ook vlaggen in andere kleuren, zoals rood-geel, rood-wit-blauw en rood-blauw.

Deze verscheidenheid aan kleuren werd gecombineerd met een verscheidenheid aan symbolen op de vlaggen. Vaak overgenomen uit het boek Stemmatographia van Hristofor Zhefarovich uit 1741. Het meest voorkomende symbool was het Servische kruis, gevolgd door het wapen van de Timok Vallei (Tribalia) en diverse andere kruisen.

De meeste vlaggen werden gemaakt in Sremski Karlovci en werden ontworpen door Servische schilders zoals Stefan Gavrilović, Ilija Gavrilović en Nikola Apostolović. Deze vlaggen werden ook overgedragen naar de Tweede Servische Opstand, samen met andere vlaggen. De bekendste daarvan is de vlag van Takovo, een witte vlag met een groot rood Grieks kruis in het midden.

Moderne vlaggen

De grondwet van Sretenje uit 1835 bepaalde dat de Servische vlag helder rood, wit en čelikasto-ugasita (staalachtig-donker) van kleur zou zijn. Deze grondwet werd bekritiseerd, vooral door Rusland, omdat de vlag leek op de revolutionaire vlag van Frankrijk. Miloš Obrenović verzocht daarop de Porte om in de nieuwe grondwet een artikel op te nemen over de vlag en het wapen. In de daaropvolgende firman (1835) kregen de Serviërs toestemming om hun eigen marinevlag te gebruiken, bestaande uit een bovenste deel van rood, een middelste deel van blauw en een onderste deel van wit. Dit was de eerste verschijning van de kleuren die vandaag de dag worden gebruikt.

De kleuren van de huidige Servische vlag zijn gebaseerd op de symboliek van de Russische vlag, maar in omgekeerde volgorde. Er zijn verschillende populaire verhalen in Servië die proberen uit te leggen waarom dit zo is. Een voorbeeld hiervan is dat tijdens de tijd van Karađorđe een Servische delegatie naar Rusland ging om hulp te zoeken. Tijdens een feest waar ze aanwezig waren, werden ze gevraagd waarom ze niet deelnamen aan de parade. In haast gingen ze naar binnen en draaiden ze de Russische vlag ondersteboven om zo aan te geven dat de Serviërs hun eigen identiteit hebben.

Van 1835 tot 1918 werd de rode, blauwe en witte driekleur voortdurend gebruikt als nationale vlag van Servië. In 1918 hield Servië op een soevereine staat te zijn toen het toetrad tot het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen, later bekend als Joegoslavië. Tijdens die periode werd de driekleur gebruikt als de burgerlijke vlag van Servië, van 1918 tot 1945.

Bovendien werd er in 1918 een Servische vlag gehesen boven het Witte Huis in Washington D.C. Dit als een gebaar van solidariteit van de Verenigde Staten met Servië tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Joegoslavië omgevormd tot een socialistische federale republiek met zes republieken, waaronder Servië. Elke republiek mocht een eigen vlag hebben, zolang deze de socialistische rode ster bevatte. De vlaggen van de Joegoslavische republieken werden gestandaardiseerd, wat betekende dat de vlag van SR Servië identiek was aan die van SR Montenegro, omdat ze beide de driekleur van hun respectievelijke koninkrijken behielden.

Na de Joegoslavische periode

Na de ontbinding van Joegoslavië bleef Servië eerst de vlag van Servië als Joegoslavische republiek gebruiken. Volgens de grondwet van Servië uit 1990 kon de vlag en het wapen van Servië alleen worden gewijzigd door dezelfde procedure te volgen als voor het wijzigen van de grondwet zelf, met een absolute meerderheid van de kiezers.

In het Servische constitutionele referendum van 1992 werd aan de kiezers gevraagd te stemmen voor een vlag met of zonder ster. De rode ster kreeg de meerderheid van de stemmen, maar niet de absolute meerderheid van de kiezers. Toch werd de rode ster in 1992 verwijderd uit de vlag op aanbeveling van het Servische parlement, maar het wapen bleef ongewijzigd.

In 2004 bracht de Servische regering echter een aanbeveling uit waarin werd voorgesteld om andere symbolen te gebruiken dan die in de grondwet. Deze aanbeveling bleef van kracht tot 11 mei 2009, toen de feitelijke vlaggenwet werd aangenomen. Op 11 november 2010 werd een visueel herontwerp van het wapen goedgekeurd dat momenteel op de staatsvlag wordt gebruikt, in overeenstemming met de Servische grondwet van 2006 die bepaalde dat de staatsemblemen bij wet geregeld zouden worden.

De Servische vlag is ook populair bij de Serviërs in de Republika Srpska, die er vaak de voorkeur aan geven boven de nationale vlag van Bosnië en Herzegovina.

Vlag van Servië en Montenegro

Daarnaast, nog niet zo lang geleden, deelden Servië en Montenegro een vlag. Op 27 april 1992 werd namelijk de vlag van Servië en Montenegro aangenomen als de vlag van de Federale Republiek Joegoslavië (FR Joegoslavië). Maar deze vlag werd later ook gebruikt als de vlag van Servië en Montenegro. Het diende als nationale vlag tot de ontbinding van het land in juni 2006. Het land was eerder hervormd tot de Statenunie van Servië en Montenegro in februari 2003.

De vlag van Montenegro en Servië is in wezen hetzelfde als die van het voormalige Koninkrijk Joegoslavië (1981-1941), met uitzondering van een andere beeldverhouding. Het ontwerp, waarin de rode communistische ster in het midden ontbreekt, is overgenomen van de vlag van de directe voorganger, namelijk de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië (1943-1992). Het ontwerp bestaat uit een horizontale driekleur van blauw, wit en rood, die ook de pan-Slavische kleuren vertegenwoordigen.

Om het je inzichtelijker te maken, de vlag is eigenlijk een omgekeerde versie van de Nederlandse vlag.

Ontwerp en betekenis van de Servische vlag

De vlag van Servië bestaat dus uit drie horizontale banen in de kleuren rood, blauw en wit. Naast de nationale vlag geld er ook een specifieke oorlogsvlag ter zee. Deze vlag bestaat uit een rood veld met de gebruikelijke Servische vlag in de linkerbovenhoek. Deze vlag wordt gebruikt door de Servische legereenheden te water, voornamelijk door de patrouilleboten op de Donau.

De hoogte-breedteverhouding van de vlag is 2:3, terwijl vroeger een verhouding van 1:2 werd gebruikt. De horizontale banen beslaan elk een derde van de vlag. Het wapen van Servië bevindt zich aan de linkerkant in het midden.

Kleuren van de vlag van Servië

De kleuren zijn afgeleid van de pan-Slavische kleuren. Deze kleuren werden oorspronkelijk gebruikt in de Russische vlag. Ook zien we deze kleuren nu gebruikt worden in de vlaggen van veel Slavische landen en volkeren. Denk bijvoorbeeld aan de Bulgaarse vlag en Montenegrijnse vlag.

De Servische vlag is dus eigenlijk de omgekeerde versie van de Russische vlag. En dat is geen toeval. Voor de Eerste Servische Opstand ging een Servische delegatie namelijk hulp vragen aan de Russen. Rusland bood deze hulp en als erkenning gebruikte Servië de Russische vlag als militaire vlag. Vervolgens zijn er twee versies van het verhaal. Of de Serviërs vergaten de volgorde per ongeluk te wijzigen nadat ze toestemming hadden gekregen van de Russen. Of kregen ze geen toestemming en gebruikten ze de omgekeerde vlag als oplossing.

Wapen van Servië

Het huidige wapen van Servië werd aangenomen op 17 augustus 2004. Het toont een tweekoppige witte adelaar onder een kroon op een rood schild, dat overeenkomt met het wapen van het Huis Obrenovic. Dit is het kleine wapen dat op de vlag wordt geplaatst. In het grote wapen staan het schild en de kroon in een hermelijnen mantel, met nog een kroon erboven.

Vlagprotocol en gebruik in Servië

Of het nu bij officiële gelegenheden, ceremonies of dagelijkse gebeurtenissen is, het correcte gebruik van de vlag is van groot belang om de nationale identiteit en trots te weerspiegelen. Wil je graag de vlag van Servië gebruiken, maar vraag je je af hoe je dit op de juiste manier doet? Hieronder vind je de belangrijke richtlijnen die het gebruik van de Servische vlag bepalen.

Vlagprotocol

Je mag de staatsvlag en de burgervlag niet op een manier hijsen waarbij ze de grond raken, rusten of bedekken. Ook mogen ze niet dienen als tafelkleden, tapijten, gordijnen of om voertuigen en andere voorwerpen te bedekken. Ze mogen ook niet worden gebruikt om sprekersplatforms of tafels te bekleden, tenzij het tafelvlaggen zijn. Verder mogen ook beschadigde of ongeschikt uitziende vlaggen niet worden gebruikt. Bij slecht weer wordt de vlag niet gehesen en hij wordt alleen bij daglicht gestreken, tenzij hij verlicht is.

Bij het verticaal ophangen van de vlag op tafels of andere plaatsen, bevindt het bovenste veld zich links van de kijker. Als de vlag verticaal over een straat of plein wordt uitgestoken, moet het bovenste veld zich aan de noordkant bevinden bij een oost-west georiënteerde straat en aan de oostkant bij een noord-zuid georiënteerde straat of cirkelvormig plein.

De wet regelt hoe de vlag van Servië samen met andere vlaggen wordt getoond, zonder onderscheid te maken tussen staatsvlaggen en andere soorten vlaggen. Bij het hijsen van de vlag samen met een andere vlag hangt de Servische vlag altijd links van de kijker, behalve bij een officieel bezoek van een vertegenwoordiger van een ander land of een internationale organisatie. Dan hangt de vlag van de bezoeker links van de kijker. Als de vlag samen met andere vlaggen op gekruiste stokken wordt gehesen, moet de vlag van Servië op de voorste stok staan.

Bij het hijsen van de vlag van Servië samen met twee andere vlaggen, moet de Servische vlag in het midden staan.

Bij het hijsen van de Servische vlag met meerdere vlaggen:

• Als de vlaggen in een cirkel hangen, moet de Servische vlag in het midden van de cirkel duidelijk zichtbaar zijn.
• Wanneer de vlaggen in een halve cirkel worden gehesen, moet de Servische vlag in het hoekpunt staan.
• Als de vlaggen in een kolom worden gehesen, moet de Servische vlag vooraan in de kolom staan.
• Wanneer de vlaggen in een rij staan, moet de Servische vlag op de eerste plaats staan, dus links van de kijker.
• Als de vlaggen in een groep staan, moet de Servische vlag vooraan in de groep staan.

Gebruik van de Servische vlag

Staatsvlag

De staatsvlag, die feitelijk als nationale vlag wordt beschouwd, hangt continue bij de ingangen van staatsgebouwen. Daarnaast hijst de Nationale Vergadering de vlag alleen tijdens zittingen en nationale feestdagen. De instellingen van de provincies Vojvodina en Kosovo en Metohija hijsen de vlag alleen op nationale feestdagen.

De vlag kan ook gebruikt worden bij vieringen en plechtige evenementen ter ere van belangrijke gebeurtenissen voor Servië, en bij andere gelegenheden. Tijdens perioden van rouw wordt de vlag halfstok gehangen, zowel door provinciale organen, lokale instanties als overheidsdiensten. Bij verkiezingen voor staatsorganen moet de vlag in het stemlokaal worden opgehangen, evenals in de trouwzaal van de burgerlijke stand (waar de ambtenaar ook een sjerp met vlagkleuren moet dragen).

Civiele vlag

De civiele vlag van Servië wordt constant getoond bij de ingang van de Nationale Vergadering en bij provinciale organen en overheidsdiensten. Tijdens verkiezingen voor provinciale of lokale organen moet de vlag in het stemlokaal worden opgehangen. Daarnaast kan de vlag gehesen worden tijdens vieringen, culturele evenementen, sportmanifestaties en andere gelegenheden.

Andere vlaggen

De president van Servië en de voorzitter van de Nationale Vergadering van Servië maken gebruik van hun eigen officiële vaandels. Daarnaast heeft de Servische Rivier Flotilla ook zijn eigen marinevaandel.

Waar een vlag van Servië kopen?

Wil je een vlag van Servië kopen of bestellen? Of je nu je liefde voor Servië wilt tonen, een nationale feestdag wilt vieren of gewoon een vleugje Servische cultuur aan je omgeving wilt toevoegen, er zijn verschillende mogelijkheden om een vlag aan te schaffen!

Online winkels bieden een eenvoudige optie om de vlag van Servië te kopen. Met slechts een paar klikken kun je de gewenste vlag bestellen en thuis laten bezorgen. Betrouwbare webwinkels bieden een breed scala aan vlaggen, inclusief de vlag van Servië, in verschillende soorten en maten. Je kunt ook aanvullende accessoires zoals vlaggenmasten, vlaggenstokken en vlaggenstokhouders vinden. Lees echter wel de recensies en beoordelingen van andere klanten om een weloverwogen keuze te maken.

Als je liever niet online bestelt, kun je lokale gespecialiseerde vlaggenwinkels of nationale souvenirwinkels bezoeken. Daar kun je vaak fysieke vlaggen vinden.

Meer weten over Servië?

Voordat we doorgaan met het beantwoorden van veelgestelde vragen, hopen we dat je nieuwe inzichten hebt gekregen in de betekenis en geschiedenis van de vlag van Servië. Als je geïnteresseerd bent in meer informatie over dit prachtige land, bekijk dan nu het overzicht van Servië! Hier lees je meer over de rijke cultuur, adembenemende landschappen en gastvrije bevolking.

Vlag van Servië FAQ