In de Balkan zijn er verschillende culturele groepen met elk hun eigen unieke kleding. De kledingstukken die vaak worden gedragen zijn de kaftan, de fustanella, de čarapa, de plis, de ia, de kalofer, de fez en de narodna nošnja.
Een uitgebreide toelichting van welke kleding binnen de Balkan gedragen wordt en bij welke culturele groep deze horen, lees je hieronder.
De kaftan
De kaftan is een traditionele, wijde, lange tuniek. Het varieert van eenvoudig tot zeer formeel en kan worden gemaakt van een verscheidenheid aan materialen zoals zijde, katoen, zijde-katoen mix, linnen en wol. Deze jurk is vaak versierd met borduurwerk, kralen, pailletten of andere decoraties. Deze versieringen zijn vaak geïnspireerd op traditionele motieven en symbolen uit de culturen waar de kaftan vandaan komt. Binnen de Balkan wordt dit kledingstuk voornamelijk gedragen in Bosnië en Herzegovina en Montenegro.
De kaftan heeft een lange geschiedenis en is een belangrijk onderdeel van de traditionele kleding in de Arabische wereld, Turkije en Iran. Het is een universeel kledingstuk dat door zowel mannen als vrouwen wordt gedragen.
Bovendien is het gemakkelijk te dragen en wordt het beschouwd als een comfortabele en stijlvolle jurk. De kaftan wordt veelal gedragen tijdens formele gelegenheden, zoals bruiloften, ceremonies en religieuze feestdagen. In de moderne tijd, worden kaftans ook gedragen als casual kleding en badjurken op het strand.
De fustanella
De fustanella is een wijde, witte broek of rok die wordt gedragen met een korte broek eronder. Dit traditionele Griekse kledingstuk is al eeuwenoud en heeft zijn oorsprong in de tijd van de Byzantijnse Rijk. Vaak wordt het gedragen door mannen in Griekenland en Noord-Macedonië.
De fustanella is gemaakt van witte of lichtgekleurde stof en heeft vaak veel plooien en franjes. Het wordt veelal gedragen met een wit hemd, een sjerp, een vest en een kalpak (een traditioneel Grieks hoofddeksel).
Het dragen van de fustanella wordt geassocieerd met de kleding van de bergbewoners van Griekenland. Ook is het een belangrijk onderdeel van de kleding van de Evzonen, een ceremoniële garde van de Griekse president. De kleding wordt vooral tijdens traditionele dans- en muziekfestivals en culturele evenementen zoals de Olympische Spelen of de Olympische Zomerspelen gedragen. Het dragen hiervan wordt gezien als een teken van nationale trots en als een symbool van de Griekse geschiedenis en folklore.
Daarnaast is het niet alleen een traditioneel kledingstuk voor mannen, maar wordt het ook gedragen door vrouwen in sommige delen van Griekenland, zoals in de regio Epirus. De vrouwelijke versie van de fustanella is meestal korter en strakker en wordt vaak gedragen met een blouse of een jasje.
De čarapa
De čarapa is een traditioneel kledingstuk uit de Balkanregio. Het is een lange, wijde broek die vaak wordt gedragen met een rok of jurk eroverheen, genaamd suknja, een een blouse, genaamd košulja. De čarapa kan worden vastgebonden met een riem of een ceintuur, genaamd pojas. Vaak wordt dit gedragen in landen zoals Bosnië en Herzegovina, Montenegro, Kroatië, Servië en Montenegro.
Samen vormen deze kledingstukken de traditionele volkstracht voor vrouwen in de Balkan. Maar de čarapa wordt ook gedragen door mannen en wordt gezien als een symbool van de traditionele cultuur en erfgoed van de Balkanregio.
De stijl en decoratie van de čarapa kan variëren afhankelijk van de regio binnen de Balkan waar het wordt gedragen en kan verschillen in kleur, patroon en versiering. De decoraties zijn vaak geïnspireerd op de natuur zoals bloemen, vogels en dieren. Ook zijn er verschillende technieken die worden gebruikt om de čarapa te maken. Denk hierbij aan handwerk zoals borduren, knopen en kantwerk. Daarnaast worden katoen, wol, linnen, zijde en kant ook gebruikt voor de stof.
De kleding wordt binnen de Balkan veelal gedragen tijdens traditionele gelegenheden zoals bruiloften, religieuze feestdagen en culturele evenementen. Er zijn ook veel organisaties die zich richten op het behoud van de traditionele volkscultuur en textielkunst, waaronder de čarapa, door middel van workshops en demonstraties.
De plis
De plis, ook wel bekend als een folkloristische rok, is een traditioneel kledingstuk uit de Balkan. Het is een soort rok en is gemaakt van zware stoffen zoals wol of katoen. De plis is vaak in donkere kleuren zoals zwart, bruin of blauw en is versierd met patronen en kleuren die typisch zijn voor de regio. Het wordt gedragen met een wit overhemd en een traditionele bloes of jas.
Wel heeft elk land in de balkanregio zijn eigen unieke stijl en patroon van de rok. In Bosnië-Herzegovina worden plissen bijvoorbeeld vaak versierd met kant en borduurwerk. Terwijl in Macedonië plissen vaak worden versierd met felgekleurde motieven.
Vrouwen binnen de Balkan dragen de plis gecombineerd met traditionele hoofddeksels zoals een katoenen hoofddoek of een hoofdband. Plissen worden vaak gedragen tijdens traditionele gelegenheden zoals bruiloften, religieuze ceremonies en folkloristische festivals. In sommige gebieden van de Balkan worden de plissen ook gedragen als dagelijkse kleding. Het dragen ervan is een symbool van de culturele identiteit van de regio.
De ia (of ya)
De “ia” of “ya” is een traditionele, wijde broek die wordt gedragen in bepaalde delen van de Balkan, zoals Macedonië, Roemenië, Kosovo en Bosnië en Herzegovina. De broek is gemaakt van zware stoffen zoals wol en katoen en is vaak in donkere kleuren zoals zwart of bruin.
De kleuren en patronen van de broek kunnen variëren afhankelijk van de regio of streek. Ook kunnen ze symbolen en motieven bevatten die specifiek zijn voor de cultuur of de etnische groep.
Andere kledingstukken worden vaak gedragen met de ia of ya. Denk hierbij aan een wit overhemd, een voorjaap (vest), een jasje en een traditionele hoed of pet.
De kalofer
Een ander kenmerkend kledingstuk uit de Balkan is de kalofer, wat een uniek en herkenbaar element is van de Bulgaarse traditie en cultuur. De kalofer is een soort hoed en wordt gemaakt van wol of zijde. Het is meestal handgemaakt en elke maker heeft zijn eigen stijl en technieken, zoals het gebruik van verschillende kleuren of motieven, zoals bloemen. Sommige kalofers zijn ook versierd met juwelen, zoals edelstenen of gouden en zilveren accenten.
De kalofer wordt gedragen door mannen in Bulgarije tijdens traditionele gelegenheden als symbool van mannelijkheid en eer. Maar tegenwoordig wordt het ook gedragen als een modeaccessoire door mensen van allerlei leeftijden en achtergronden. Daarnaast is het natuurlijk ook zeer praktisch, bijvoorbeeld voor het beschermen tegen de zon en andere weersomstandigheden.
De fez
De fez is een traditioneel hoofddeksel dat oorspronkelijk uit de stad Fez in Marokko komt. Het is een soort hoed die gemaakt is van wol of zijde en heeft een ronde kroon en een brede rand. De rand kan verschillende kleuren hebben, afhankelijk van de regio waar het hoofddeksel vandaan komt.
In de 19e eeuw werd de fez populair en werd het vaak gedragen door mannen. Het dragen ervan werd beschouwd als een symbool van de Ottomaanse en Arabische cultuur. Hierbij kun je denken aan landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Ook landen uit de Balkan waren onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Denk hierbij aan Albanië, Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Griekenland, Macedonië, Montenegro, Servië en Kosovo. Dus ook deze landen hebben een rijke Ottomaanse cultuur en geschiedenis, waardoor de fez vaak werd gedragen in deze landen.
Het is echter waar dat dit kledingstuk in de Balkan steeds minder populair is geworden. Daarom wordt het nu voornamelijk nog gedragen tijdens traditionele gelegenheden zoals culturele festivals of als symbolisch kledingstuk.
De narodna nošnja
De narodna nošnja is een belangrijk onderdeel van de culturele kleding van veel Balkan landen. Het is een uiting van de traditionele waarden en gewoonten van deze volkeren en is vaak sterk verbonden met hun geschiedenis en folklore.
Narodna nošnja bestaat uit een combinatie van verschillende kledingstukken zoals een blouse, rok, jas, schoenen en accessoires. Het ontwerp en de kleuren van de kledingstukken zijn vaak rijk en kleurrijk, met verschillende motieven of versieringen die specifiek zijn voor de regio of etnische groep.
Wel varieert de kleding sterk tussen de verschillende landen en regio’s in de Balkan. Bijvoorbeeld, in Servië, Kroatië en Bosnië-Herzegovina is de narodna nošnja vaak specifiek voor een bepaalde regio, zoals Vojvodina, Slavonië of Herzegovina.
In de moderne tijd wordt de narodna nošnja voornamelijk gedragen tijdens culturele festivals en andere traditionele gelegenheden. Ook is het vaak te zien als een symbool van de culturele identiteit van de drager.
