Ben je van plan om Albanië te bezoeken in maart? Grijp dan zeker de kans om deel te nemen aan een van de meest levendige en prachtige festiviteiten van het land: Dita e Verës! De viering van Dita e Verës, ooit gestart als een viering van het begin van de zomer, is nu uitgegroeid tot een prachtige ode aan het trotse Albanese volk.
Mensen vieren deze dag in heel het land met bijeenkomsten, kleurrijke optochten en vreugdevuren. Wil je graag Dita e Verës zelf een keer bijwonen of wil je er simpelweg meer over te weten komen? Dan ben je hier op de juiste plek. Lees snel verder voor alle details!
Wat is Dita e Verës?
Dita a Verës, wat letterlijk vertaald kan worden als “Dag van de Zomer”, verwijst naar de jaarlijkse viering van de komst van de lente en zomer en het einde van de winter. Bovendien symboliseert het de wedergeboorte van de natuur.
Het heeft een geschiedenis van meer dan 1000 jaar en verkreeg uiteindelijk in 2004 de officiële status van feestdag. Bovendien is het door UNESCO erkend als een van de traditionele Balkanfestiviteiten die plaatsvinden in maart en de zomer.
Oorsprong van Dita e Verës
Dita e Verës vindt zijn oorsprong in de tempel van de berg Muze, bekend als Zana Malit. Deze tempel werd opgericht nabij de stad Shkumbin, in de buurt van Elbasan. In deze tempel verbleef Muze, de godin van de jacht, bossen en natuur. Op één specifieke dag van het jaar, namelijk op 14 maart, verliet ze haar heiligdom om het begin van de zomer aan te kondigen.
Traditioneel vierden de bewoners van Elbasan deze dag als het einde van de winter en begroetten ze de wedergeboorte van de natuur. De heidense afkomst van het festival weerspiegelt de diepgaande verbinding met de natuur en de wisselende seizoenen. In de heidense traditie markeerde maart doorgaans het startpunt van het landbouwseizoen.
Het was van cruciaal belang om de goden en godinnen te eren. Het geloof stelde dat deze eer de sleutel was tot een vruchtbare oogst in oktober van datzelfde jaar. Naarmate de traditie zich door het hele land verspreidde, werd het een dag om de gedeelde cultuur en geest onder de Albanezen te vieren.
Wanneer wordt Dita e Verës gevierd?
Hoewel de betekenis van Dita e Verës in het Albanees “Zomerdag” is, vinden de festiviteiten plaats op 14 maart. Deze afwijking in datum is voornamelijk te wijten aan de oorsprong van het festival, dat teruggaat naar de heidense traditie. Men viert Dita e Verës namelijk op 1 maart volgens de Juliaanse kalender. Dit komt eigenlijk overeen met de eerste dag van het nieuwe jaar (14 maart in de Gregoriaanse kalender).
Hoe wordt Dita e Verës gevierd?
Hoewel mensen het in heel Albanië vieren, tonen de festiviteiten regionale verschillen. Hieronder vind je de meest gebruikelijke manieren waarop mensen Dita e Verës vieren.
Verore armband
Velen in Albanië kenmerken deze bijzondere dag door het dragen van een traditionele armband genaamd “Verore”, een woord afgeleid van “zomer”. Deze armband, gemaakt van dunne gevlochten koorden, heeft doorgaans de kleuren rood en wit, hoewel er talloze variaties bestaan.
Ze blijven de armband dragen tot het einde van de dag. Of zoals de traditie voorschrijft, totdat ze de eerste zwaluw van het voorjaar zien. Op dat moment hangen ze de armband aan een boomtak. Dit doen ze met de overtuiging dat vogels deze zullen gebruiken om hun nest te bouwen. Dit ritueel wordt beschouwd als een zege, waarbij de vogels de gever zouden zegenen met geluk en voorspoed.
Ozi Bozi
Het geluid en de traditie die vooral de jongere generatie zal plezieren, zijn die van Ozi Bozi. Dit verwijst naar de vrolijke kreten van kinderen die door de straten van de stad zwerven, manden in de hand, op deuren kloppen en snoep en fruit opeisen.
Hun grootmoeders hopen echter stilletjes dat ze op een bepaald moment over het vreugdevuur van jeneverbessen zullen springen om symbolisch afscheid te nemen van het ongeluk van het afgelopen jaar.
Kulaç
In de ochtend, voorafgaand aan het officiële begin van de festiviteiten, rolt men de kulaç van de heuvels. Dit is een soort sodabrood. De eerste boer die een stuk kulaç in handen krijgt, is verzekerd van voorspoed op het land.
Ballokume
Het ritueel van de Dag van de Zomer begint in de eerste dagen van maart, met de voorbereiding van zoetigheden. Vooral ballakume wordt bereid, een groot koekje gemaakt van boter, suiker, maïsmeel en eigeel.
Gezinnen bereiden vaak hun eigen ballokume volgens een familierecept dat vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven. De ballokume wordt beschouwd als een bron van trots en worden vervolgens uitgewisseld met andere families en vrienden als een uiting van waardering.
Naast deze koekjes wordt raki geserveerd, een alcoholische drank gemaakt van tweemaal gedistilleerde druiven. Veel steden en dropen in Albanië besteden dagen, zelfs weken, aan het bereiden van gerechten voor deze gedenkwaardige feestdag.
Gras met aarde en wortels
Meestal gaan mensen de dag voorafgaand aan Dita e Verës op zoek naar een “polletje gras met aarde en wortels”. Dit doen ze om het te bewaren als een symbool van geluk in hun huis en tijd van vernieuwing. Het is gebruikelijk dat de oudste vrouw in de familie de avond ervoor het gras onder de kussens van de kinderen legt. Ook laten ouders de deuren open om “vrijgevigheid en het bevruchten van de olijfbomen” te symboliseren.
Optochten, concerten en bijeenkomsten
Tot slot worden er in het hele land optochten, concerten en bijeenkomsten georganiseerd. Deze festiviteiten vinden vaak plaats tegen de achtergrond van vreugdevuren wanneer de avond valt. In Elbasan, de geboortestad van Dita e Verës, zijn de festiviteiten uitbundiger, met de voorbereiding die al eind februari of begin maart beginnen.
Waar kun je Dita e Verës vieren?
Wil je graag deelnemen aan de tradities en bijeenkomsten van Dita e Verës? Hieronder bieden we inzicht in verschillende locaties waar de festiviteiten tot leven komen!
Dita e Verës in Elbasan
Ondanks dat deze grote feestdag in vele steden in het land wordt gevierd, blijft Elbasan het epicentrum van de festiviteiten. Traditioneel reizen veel Albanezen op deze dag naar dit gebied, dat slechts een uur verwijderd is van de hoofdstad, om de viering bij te wonen.
Op deze speciale dag komt het leven in heel Elbasan tot stilstand, waar bezoekers uit het hele land samenkomen om feest te vieren. Terwijl de meeste festiviteiten plaatsvinden in de hoofdstraten van de stad, verspreiden feestvierders zich naarmate de dag vordert naar andere delen van de stad of het omliggende platteland om te genieten van de betoverende omgeving.
Dita e Verës in Tirana
In de afgelopen decennia heeft de populariteit van Dita e Verës zich door het hele land verspreid, met name in Tirana.
Wanneer je op deze dag in Tirana vertoeft, is het de moeite waard om rond 9 uur ’s ochtends naar de hoofdboulevard te wandelen. Daar kun je genieten van prachtige bloemdecoraties en opvallende, bijna heidens ogende rieten figuren langs de weg. Vaak vinden er grootschalige carnavalsoptochten plaats, zijn er podia met diverse muziekoptredens en hangt er de hele dag en nacht een feestelijke sfeer.
In de namiddag en avond worden de straten van Blloku afgesloten voor verkeer. Belangrijk is daarom om ook te onthouden dat dit een feestdag is en daardoor de meeste winkel en bedrijven waarschijnlijk gesloten zijn.
