Dans is een onmisbaar onderdeel van de Albanese samenleving, en dat is niet voor niets. Albanese dansen vertellen verhalen, houden lokale tradities levend, en brengen generaties samen.
Wil je weten waarom Albanese dansen zo uniek zijn? Lees verder en ontdek wat de Albanese danscultuur zo bijzonder maakt en welke 10 dansen in Albanië het populairst zijn!
Wat is Albanese dans?
Albanese dansen zijn enorm divers en variëren sterk in stijl en karakter. Het is dan ook moeilijk om een algemene beschrijving te geven die alle dansen als “Albanees” zou kenmerken.
Onthoud ook dat Albanezen niet alleen in Albanië en Kosovo wonen, maar ook daarbuiten. Daarnaast is de invloed van Grieken, Slaven, Turken en Italianen in meer of mindere mate terug te vinden in sommige Albanese volksdansen. En op zijn beurt hebben Albanese dansen ook weer invloed gehad op Griekse, Slavische, Turkse en Italiaanse dansen.
Albanese stadsdansen en plattelandsdansen
Over het algemeen kunnen we Albanese dansen onderverdelen in twee groepen: stadsdansen en plattelandsdansen.
Stadsdansen uit steden zoals Tirana, Elbasan en Berat verschillen aanzienlijk van de plattelandsdansen rond deze steden. Deze verschillen komen ook terug in de Albanese muziek, kostuums en liederen. De stedelijke stijl heeft wel een invloed gehad op omliggende dorpen, maar niet op het platteland in het algemeen.
De Albanese volksdansen op het platteland van Albanië kunnen we indelen in drie hoofdregio’s: het noorden, het zuiden en het midden van het land. Toch zijn er geen strikte grenzen tussen deze regio’s. Daarom is er dus veel variatie en overlap in de dansstijlen en kenmerken.
Dansen in Noord-Albanië
In het noorden, het Gheg-gebied, is de dansstijl relatief uniform, hoewel er hier en daar kleine variaties zijn. Dansen uit het Tropojë-district hebben een eigen karakter, net zoals die uit het Dibër-district. Ze komen echter allemaal uit dezelfde bron en vertonen vergelijkbare kenmerken.
Dansen in Midden-Albanië
Midden-Albanië vertoont een mix van Gheg en Tosk elementen. Vooral in gebieden zoals Shpat, Polis, Dumre en Sulova aan de ene kant van de rivier Shkumbin, en Rrajcë, Librazhd en Krrabë aan de andere kant.
De rivier Shkumbin wordt daarom vaak beschouwd als de grens tussen deze twee etnische groepen.
Dansen in Zuid-Albanië
Het zuiden van Albanië is doorgaans verdeeld in Toskëria, Myzeqë, Labëria en Çamëria. Binnen deze regio’s zijn er echter specifieke gebieden met hun eigen unieke tradities, zoals Lunxhëri, Tepelenë en Zagori.
Verder hebben deze gebieden hun eigen specifieke stijlen en karakteristieken in volksdansen, die afwijken van de algemene dansen in hun bredere regio.
Het belang van dans in Albanië
Dans speelt een centrale rol in de Albanese samenleving. Het is nauw verweven met de dagelijkse realiteit en feestelijke gelegenheden. Van bruiloften en dorpsfeesten tot nationale vieringen, de rijke en gevarieerde danscultuur van Albanië brengt mensen samen en houdt eeuwenoude tradities levend.
Elke regio heeft zijn eigen specifieke dansen die verschillen in stijl, ritme en betekenis, waardoor dans in Albanië zowel een nationale als een regionale identiteit weerspiegelt.
Door de eeuwen heen zijn deze dansen doorgegeven van generatie op generatie, vaak begeleid door traditionele Albanese muziek die net zo divers is als de dansen zelf. Ook is het dansen vaak uitgevoerd in kleurrijke traditionele Albanese kleding.
Benaming van Albanese dansen
Hoewel de Albanese dansen vaak naar hun regio vernoemd worden, zoals Valle of Vallja, is er soms verwarring over de termen “Valle” en “Vallja”. In moderne media worden deze termen vaak door elkaar gebruikt. Toch is er een grammaticaal verschil.
.jpg)
Verschil tussen Valle en Vallja
“Valle” betekent simpelweg “dans”, terwijl “Vallja” betekent “de dans van”. De term Vallja wordt bovendien altijd gevolgd door “e” om het bijvoeglijk naamwoord aan te geven. Bijvoorbeeld: Valle Korçare kan vertaald worden als “Dans van Korça,” terwijl Vallja e Korçës ook “Dans van Korça” betekent. Dus, als een dans “Valle e ….” wordt genoemd, is dat meestal een fout.
Daarnaast kan het verwarrend zijn omdat er meerdere dansen zijn met dezelfde naam, maar die verschillend zijn qua stijl en karakter. Zo kunnen beide Valle Korçare dansen uit de regio Korça komen, maar toch anders zijn. Voor de dansen Valle Kuksit of Vallja e Kuksit is het ook zo dat beide namen acceptabel zijn voor dezelfde dans.
Om verwarring te voorkomen, kan de titel van het nummer of de specifieke stijl of het geslacht van de dansers worden toegevoegd aan de naam.
Benaming van populaire Albanese dansen
Daarnaast worden populaire dansen vaak eenvoudig met hun naam genoemd zonder “Valle” of “Vallja”. Zoals Katjushka voor Vallja e Katjushkës, Napoloni voor Valle Napoloni, en Pogonishte voor Valle Pogonishte.
Deze namen zijn zo bekend dat het woord Valle of Vallja niet meer nodig is. Zo ook is de bekende dans Shota eigenlijk een afkorting van Vallja e shotës.
Benamingen en dialecten van Albanese dansen
Tot slot zijn er verschillende benamingen per dialect, zoals Gheg of Tosk, Labe of Çame. de dans die in het Gheg-dialect “Valle burnishte” wordt genoemd, heet in het officiële Albanees “Valle burrerishte”.
Maakt dit alles het eenvoudig? Nee, zeker niet. Maar maak je geen zorgen als je niet precies weet hoe je elke dans moet benoemen. Als je de dansen kent, maak je al een geweldige indruk op de lokale bevolking!
De 10 bekendste Albanese dansen
Wil je een goede indruk maken op de lokale bevolking? Dan moet je zeker deze 10 populaire en geliefde dansen in Albanië bekijken!
1. Shota (Vallja e shotës)
We beginnen met misschien wel een van de meest iconische Albanese dansen, namelijk Shota. Deze dans, ook wel bekend als Vallja e shotës, is geliefd bij zowel jong als oud.
De dans is vernoemd naar Shote Galica, een nationale heldin die vocht voor de onafhankelijkheid van Albanië. Deze energieke en ritmische dans wordt vaak uitgevoerd in groepen, waarbij mannen en vrouwen in een cirkel of lijn dansen, synchroon bewegend op de snelle cadans van de muziek.
De dansbewegingen van de Shota zijn krachtig en dynamisch, vaak gekenmerkt door sprongen, stampen en handgeklap. Dit geeft een gevoel van vastberadenheid en trots. Verder is Shota vooral populair in het noorden van Albanië, maar wordt in het hele land gewaardeerd als symbool van nationale identiteit en verzet.
2. Vallja e Gajdes
Vallja e Gajdes is een traditionele dans die zijn naam ontleent aan de “gajde”, een soort doedelzak die het belangrijkste instrument is dat deze dans begeleidt. Deze dans is afkomstig uit Zuid-Albanië en wordt vaak uitgevoerd op dorpsfeesten en bruiloften.
De dansers, meestal in traditionele Albanese kleding, vormen een cirkel en bewegen in een rustig tempo, terwijl ze kleine, sierlijke stappen zetten. De bewegingen zijn elegant en de dans heeft een melancholieke, bijna hypnotische kwaliteit. Vallja e Gajdes is daardoor een dans die diepe emoties oproept en de rijke muzikale tradities van Albanië benadrukt.
3. Valle Pogonishte
Pogonishte is een andere populaire Albanese dans die vooral bekend is in het zuiden van Albanië, specifiek in de regio’s waar de Griekse minderheid woont. Deze dans is van oorsprong een mix van Albanese en Griekse invloeden, wat te zien is in de unieke bewegingen en het ritme.
De dans wordt in een kring uitgevoerd, waarbij de dansers hand in hand bewegen in een trage, zijwaartse beweging. Pogonishte wordt vaak gedanst op een driekwartsmaat, wat een zekere gratie en vloeiendheid aan de dans geeft. Het is een perfecte weergave van de culturele vermenging die kenmerkend is voor deze regio.
4. Gusharaveli
Gusharaveli, ook wel bekend als Dumsharaveli, is een dans die zijn oorsprong vindt in de hooglanden van Albanië. Het wordt daarom ook vooral geassocieerd met de bergstammen. Deze dans is energiek en dynamisch, met veel snelle voetbewegingen en sprongen die de kracht en het uithoudingsvermogen van de dansers benadrukken.
De dans wordt meestal uitgevoerd door mannen, die in een rechte lijn of cirkel dansen, begeleid door traditionele fluiten en trommels. De ritmische patronen zijn complex en vereisen een hoge mate van vaardigheid en coördinatie. Gusharaveli is een viering van moed en kracht, en wordt vaak uitgevoerd tijdens festivals en belangrijke gemeenschapsbijeenkomsten.
5. Valle Napoloni
Een andere Albanese dans waar je misschien al eens van gehoord hebt, is de Napoloni. Dit is een vrolijke en levendige dans die vooral populair is in de centrale regio’s van Albanië. De dans is vernoemd naar het Italiaanse woord voor Napels, wat duidt op de historische connecties tussen Albanië en Italië.
Deze dans wordt gekenmerkt door snelle, wervelende bewegingen en veel interactie tussen de dansers, die vaak in paren dansen. Napoloni is een feestelijke dans die een gevoel van vreugde en saamhorigheid oproept. Daarom wordt het vaak uitgevoerd tijdens bruiloften en andere vieringen.
6. Vallja e Çobanit
Vallja e Çobanit, wat letterlijk “de herdersdans” betekent, is een traditionele dans die de eenvoudige, maar trotse levensstijl van Albanese herders viert. Deze dans komt vooral voor in de bergachtige gebieden van Noord-Albanië, waar het herdersleven diep geworteld is in de cultuur.
De dans wordt meestal uitgevoerd door mannen, die zich kleden in traditionele herderskleding en stokken gebruiken als rekwisieten. De bewegingen zijn krachtig en ritmisch, en symboliseren het harde werk en de veerkracht van de herders.
Vallja e Çobanit is daarmee een eerbetoon aan de natuur en de tradities van het Albanese platteland.
7. Vallja e Kuksit
Vallja e Kuksit is een dans die zijn oorsprong vindt in de regio Kukës, in het noordoosten van Albanië. Deze dans is uniek vanwege zijn snelle tempo en ingewikkelde voetwerk. Het is een van de meest moeilijkste Albanese dansen, waarbij precisie en snelheid van je vereist worden.
De dans wordt meestal uitgevoerd in groepen. Daarbij bewegen de dansers synchroon in een lijn of cirkel. Daarnaast wordt de dans Vallja e Kuksit begeleidt door traditionele Albanese muziek, wat gespeeld wordt op instrumenten zoals de çifteli en het def, een soort tamboerijn.
Deze dans is een viering van de lokale cultuur en trots van de mensen uit Kukës!
8. Vallja e Shamia e Baqarit
Vallja e Shamia e Baqarit, oftewel “de dans van de zakdoek,” is een traditionele dans uit Centraal-Albanië. Deze dans staat bekend om het symbolische gebruik van een vrijgezellensjaal, ofwel een zakdoek, die door de bruid en bruidegom wordt verbrand.
Het wordt dan ook vooral tijdens bruiloften uitgevoerd. Daarbij gaat de bruidegom aan het einde van de avond op een stoel zitten die midden op de dansvloer staat. Omringd door de gasten danst zijn bruid sierlijk om hem heen met zijn zakdoek van het vrijgezellenbestaan.
Deze dans is zowel een optreden als een symbolisch ritueel dat de reis benadrukt die ze samen gaan maken. Daarna steekt de bruidegom de zakdoek in brand. De vlammen staan voor het einde van zijn single leven en het begin van een nieuw hoofdstuk samen met zijn geliefde.
9. Qyqek (Belly Dance)
Hoewel Qyqek niet inheems is in Albanië, is het volledig geïntegreerd in de Albanese danscultuur. Het is een dansvorm die veel weg heeft van buikdansen. Bovendien is het niet alleen populair in Albanië, maar ook in de omliggende Balkanregio.
Deze dans wordt vaak uitgevoerd door vrouwen en staat bekend om zijn sierlijke en sensuele bewegingen. Daarnaast vereist het dansen van Qyqek vooral een hoge maat van lichaamsbeheersing, vooral in de heupen en buik. Het wordt vaak uitgevoerd tijdens familiefeesten en bruiloften.
De Albanese muziek die de buikdans Qyqek begeleidt is meestal levendig en ritmisch, wat de sensuele bewegingen van de dans perfect aanvult.
10. Vallja e krushqve
Vallja e krushqve is de laatste dans op onze lijst van Albanese dansen. Ook wel bekend als “de dans van de huwelijksgasten,” wordt deze dans, zoals de naam al doet vermoeden, vooral uitgevoerd tijdens bruiloften in Albanië.
Deze dans is bedoeld om het bruidspaar geluk en voorspoed te wensen. Meestal wordt het uitgevoerd door de naaste familie en vrienden van het bruidspaar.
Vallja e krushqve is langzaam en ritmisch, met sierlijke bewegingen die de reis die het bruidspaar samen zal maken symboliseren. Daarmee is deze dans een emotionele en betekenisvolle dans die de essentie van het Albanese huwelijksritueel weerspiegelt.
Conclusie
Albanese dansen zijn dus een prachtig voorbeeld van hoe cultuur en traditie door middel van kunst en beweging worden doorgegeven. Ben je nieuwsgierig naar andere Albanese tradities? Lees dan nu snel verder!