Op maandagochtend verzamelden duizenden Servische universiteitsstudenten zich in de straten van Belgrado om een 24-uursblokkade te beginnen. Dit protest kwam voort uit de verontwaardiging over de instorting van een luifel op het treinstation in Novi Sad op 1 november, waarbij 15 mensen omkwamen.
Wat begon als een vreedzaam protest, groeide snel uit tot een grootschalige beweging die de regering oproept verantwoordelijkheid te nemen voor de tragische gebeurtenis en de corruptie die eraan ten grondslag ligt.
De studenten eisen gerechtigheid voor de slachtoffers en transparantie in het onderzoek naar de ramp. Ze beschuldigen de regering ervan de waarheid te verhullen en essentiële stappen niet te nemen om degenen die verantwoordelijk zijn, ter verantwoording te roepen.
De tragische instorting in Novi Sad
Op 1 november stortte een massieve betonnen luifel in op het treinstation van Novi Sad. Het incident vond plaats om 11:52 uur, precies op het moment waarop de studenten tijdens hun dagelijkse herdenking 15 minuten stilte in acht nemen. De instorting kostte 15 mensen het leven en liet velen geschokt en boos achter.
Dit tragische incident werd snel toegeschreven aan ondeugdelijke reconstructiewerken, wat volgens velen het resultaat is van de wijdverbreide corruptie binnen de Servische overheid.
De renovatie van het treinstation van Novi Sad vond plaats in het kader van een bredere infrastructuurdeal met Chinese staatsbedrijven. Deze deal, die eerder door de Servische regering als een succes werd gepresenteerd, staat nu onder vuur vanwege de gebrekkige uitvoering en het vermoeden van corruptie in de aanbestedingsprocedures. Het vertrouwen in de overheid is hierdoor ernstig beschadigd.
Servische studenten komen in actie
De blokkade in Belgrado is het hoogtepunt van wekenlange protesten. Studenten, gesteund door burgers en boeren, zetten hun tenten op en sloten een belangrijk verkeersknooppunt in de hoofdstad af. Ze eisen niet alleen gerechtigheid voor de slachtoffers van de instorting, maar ook hervormingen binnen de regering en een einde aan de corruptie die het land al jaren plaagt.
Het protest in Belgrado heeft een vrolijke en vastberaden sfeer. Terwijl sommigen volleyballen op straat, zitten anderen op dekens te praten en het warme weer te benutten. Maar ondanks de speelse sfeer blijft de boodschap duidelijk: de studenten zullen niet stoppen totdat er echte verandering komt.
Wat zijn de eisen van de Servische studenten?
De studenten hebben een aantal duidelijke eisen aan de regering. Ten eerste willen ze volledige openheid over het onderzoek naar de instorting. Hoewel er inmiddels 13 mensen zijn aangeklaagd, waaronder enkele hooggeplaatste ambtenaren, blijft er veel wantrouwen over de onafhankelijkheid van het onderzoek. Vooral de vrijlating van voormalig minister van Bouw, Goran Vesić, heeft geleid tot veel kritiek en twijfels over de transparantie van het proces.
Daarnaast eisen de studenten dat alle betrokken partijen, inclusief hoge functionarissen, ter verantwoording worden geroepen. Ze vragen ook om structurele hervormingen om verdere tragedies zoals die in Novi Sad te voorkomen. Dit houdt onder andere in dat corruptie in aanbestedingen en infrastructurele projecten streng moet worden aangepakt.
De reactie van de Servische regering op studenten protesten
President Aleksandar Vučić heeft gereageerd op de protesten door op te roepen tot dialoog. Hij drong er bij de studenten op aan om de spanningen te verminderen en met de regering in gesprek te gaan. Tijdens een gezamenlijke persconferentie met premier Miloš Vučević en parlementsvoorzitter Ana Brnabić zei hij: “We moeten de spanningen verlagen en met elkaar beginnen te praten.”
Zo heeft hij hen bijvoorbeeld beloofd om de kosten van het openbaar vervoer te verlagen en de prijzen van studentenhuisvesting te verminderen. Toen deze aanbiedingen werden afgewezen, veranderde hij van tactiek en begonnen de staatsmedia paspoortgegevens van demonstranten te publiceren. Deze intimidatie heeft echter het vuur van de studenten alleen maar aangewakkerd.
De studenten weigeren dus om met Vučić om de tafel te gaan zitten. Ze stellen dat hij volgens de grondwet niet het recht heeft om namens hen te spreken en beschuldigen hem ervan de democratische vrijheden in het land te beperken. Vučić heeft op zijn beurt de studenten beschuldigd van het werken voor buitenlandse machten die de regering willen omverwerpen.
Hoewel Vučić bereid is om degenen die tijdens de protesten zijn gearresteerd, gratie te verlenen, heeft dit de gemoederen niet kunnen bedaren. De studenten blijven vastberaden in hun strijd voor gerechtigheid en hervormingen.
Incidenten tijdens de protesten in Belgrado
Hoewel de protesten over het algemeen vreedzaam zijn verlopen, zijn er de afgelopen weken verschillende incidenten geweest. Meerdere keren zijn automobilisten door de menigte gereden, waarbij twee jonge vrouwen gewond raakten. De politie heeft de blokkade op maandag extra beveiligd om soortgelijke incidenten te voorkomen, maar de spanning blijft hoog.
Desondanks blijven de studenten vastberaden. Ze hebben zich genesteld op de straat, met dekens, eten en drinken, vastbesloten om hun protest voort te zetten totdat hun eisen worden gehoord.
Corruptie: het diepe probleem in Servië
De protesten van de studenten richten zich niet alleen op de instorting in Novi Sad, maar ook op het bredere probleem van corruptie in Servië. Velen beschuldigen de regering van Vučić ervan een klimaat van corruptie te hebben gecreëerd waarin vriendjespolitiek en gebrek aan transparantie de norm zijn geworden.
Grote infrastructurele projecten, zoals de renovatie van het treinstation in Novi Sad, worden vaak uitgevoerd door bedrijven die nauwe banden hebben met de overheid, wat leidt tot slechte kwaliteit van het werk en tragische incidenten zoals de instorting van de luifel.
De blokkade in Belgrado heeft geleid tot wijdverspreide steun van burgers die genoeg hebben van de huidige regering en de wijdverbreide corruptie. Het protest is niet alleen een oproep tot gerechtigheid voor de slachtoffers van Novi Sad, maar ook een bredere roep om verandering in het hele land.
Servië’s toekomst in de EU
Servië is kandidaat-lid van de Europese Unie, maar de vooruitgang is de afgelopen jaren gestagneerd. De Europese Commissie heeft herhaaldelijk zorgen geuit over de situatie van de rechtsstaat in het land, evenals over de banden van Servië met Rusland. De recente gebeurtenissen hebben deze zorgen alleen maar versterkt.
Freedom House en Transparency International hebben beide gerapporteerd over de democratische achteruitgang in Servië. Op de corruptie-index van Transparency International staat Servië momenteel op de 104e plaats, en de situatie lijkt niet te verbeteren. De studentenprotesten zijn een directe reactie op deze corruptie, en ze hopen dat hun beweging de aandacht van de internationale gemeenschap zal trekken.