Op 25 januari 2025 kwam het trieste nieuws naar buiten: Aartsbisschop Anastasios van Albanië is op 95-jarige leeftijd overleden. Dit markeert het einde van een tijdperk voor de Orthodoxe Kerk van Albanië, waar hij sinds 1992 de leiding had.
Zijn overlijden wordt wereldwijd herdacht, en zijn erfenis zal nog vele jaren voortleven in de harten van zijn volgelingen en de Albanese gemeenschap.
Wie was Aartsbisschop Anastasios?
Aartsbisschop Anastasios (geboren als Anastasios Giannoulatos) werd in 1929 geboren in Piraeus, Griekenland. Hij groeide uit tot een van de meest invloedrijke figuren binnen de Orthodoxe Kerk. Niet alleen in Albanië, maar wereldwijd.
Zijn reis naar leiderschap in Albanië begon in 1992, toen hij werd gekozen tot aartsbisschop van Tirana, Durrës en heel Albanië. In die rol speelde hij een cruciale rol in het herbouwen en vernieuwen van de Albanese kerk, die tijdens het communistische regime van Enver Hoxha bijna volledig was vernietigd.
Tijdens de dictatuur van Hoxha werd religie in Albanië verboden en werden kerken verwoest of gesloten. De Orthodoxe Kerk werd zwaar getroffen. Veel priesters werden gevangen gezet. Het was pas na de val van het communisme in 1990 dat religieuze vrijheid werd hersteld. Anastasios werd naar Albanië gestuurd om de Orthodoxe Kerk opnieuw op te bouwen.
De herbouw van de Orthodoxe Kerk in Albanië

Anastasios kreeg de bijna onmogelijke taak om een kerk die in puin lag weer tot leven te brengen. Met onwankelbare toewijding en een diep geloof leidde hij de kerk door een periode van wederopbouw en hervorming. Hij richtte nieuwe parochies op, herstelde oude kerken en begon met het opleiden van nieuwe geestelijken. Zijn werk werd niet alleen in Albanië, maar ook internationaal erkend. Zo werd hij geprezen als een vernieuwer en hervormer van de kerk.
Patriarch Bartholomaios van Constantinopel beschreef Anastasios als een “vernieuwer en hervormer”. Hij merkte op dat hij de Kerk van Albanië nieuw leven had ingeblazen na het atheïstische regime. Onder zijn leiding groeide de Orthodoxe Kerk van Albanië uit tot een bloeiende gemeenschap, met duizenden gelovigen en tientallen kerken en kloosters.
Een leven van missie en daden
Naast zijn werk in Albanië was Anastasios ook een gepassioneerd missionaris. Hij wijdde een groot deel van zijn leven aan het verspreiden van het orthodoxe geloof in Afrika. In landen als Oeganda, Tanzania en Kenia richtte hij kerken en scholen op, en hij was verantwoordelijk voor de opleiding en wijding van talloze Afrikaanse geestelijken. Zijn werk in Afrika was baanbrekend en droeg bij aan de groei van het orthodoxe christendom op het continent.
Anastasios stond bekend om zijn eenvoud, nederigheid en vastberadenheid. Hij leidde met compassie en was altijd gericht op het welzijn van de mensen om hem heen. Zijn nalatenschap als aartsbisschop, missionaris en theoloog zal nog vele jaren voortleven.
Ziekenhuisopname en overlijden Aartsbisschop Anastasios
De gezondheid van Anastasios verslechterde eind 2024. Hij werd toen opgenomen in het Hygeia Ziekenhuis in Tirana vanwege een seizoensgebonden infectie. Zijn toestand ging snel achteruit. Op 2 januari 2025 werd hij met een vliegtuig van de Griekse luchtmacht overgebracht naar het Evangelismos Ziekenhuis in Athene voor een spoedoperatie. Ondanks de medische inspanningen verslechterde zijn gezondheid. Uiteindelijk overleed hij aan meervoudig orgaanfalen.
Zijn overlijden is een groot verlies voor de Orthodoxe Kerk van Albanië en voor de hele orthodoxe gemeenschap wereldwijd. Anastasios werd 95 jaar oud en diende de Albanese kerk gedurende 33 jaar.
Eerbetoon aan de overleden Aartsbisschop Anastasios
De afgelopen dagen hebben duizenden mensen eer betoond aan Anastasios. Zijn lichaam werd opgebaard in de orthodoxe kathedraal van Athene, waar verschillende rouwdiensten werden gehouden. Een van de liturgieën werd geleid door aartsbisschop Ieronymos van Athene, hoofd van de Orthodoxe Kerk van Griekenland.

Op 26 januari 2025 werd in de kerk van Apostull Pavli en Shen Asti in Durrës een speciale rouwdienst gehouden, waar priesters en gelovigen bijeenkwamen om te bidden voor de zielerust van Anastasios. Het lichaam van de overleden aartsbisschop is inmiddels teruggebracht naar Albanië, waar hij in Tirana zal worden opgebaard.
Toekomst van de Orthodoxe Kerk van Albanië
Na het overlijden van Anastasios kwam de Heilige Synode van de Autocefale Orthodoxe Kerk van Albanië bijeen voor een buitengewone zitting. Tijdens deze bijeenkomst werd metropoliet Ioannis van Korça verkozen tot interim-hoofd van de kerk, totdat er een nieuwe aartsbisschop is gekozen. Ook werd er een periode van kerkelijke rouw afgekondigd, die vijf dagen zal duren, van 25 tot 29 januari 2025.

De uitvaartdienst voor Anastasios zal plaatsvinden op 30 januari 2025 in de Wederopstanding van Christus-kathedraal in Tirana. Gelovigen krijgen de gelegenheid om afscheid te nemen en hun respect te betuigen. De Heilige Synode heeft alle gelovigen opgeroepen om samen te bidden voor de ziel van de overleden aartsbisschop.
Een erfenis die voortleeft
Aartsbisschop Anastasios laat een indrukwekkende erfenis achter. Zijn werk in Albanië heeft niet alleen de Orthodoxe Kerk nieuw leven ingeblazen, maar heeft ook de geestelijke en sociale structuur van het land versterkt. Hij stond bekend om zijn onvermoeibare inzet voor verzoening, zijn streven naar vrede, en zijn betrokkenheid bij humanitaire projecten. In 2000 werd hij zelfs genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Zijn nalatenschap is een bron van inspiratie voor velen. De impact van zijn werk zal nog generaties lang voelbaar zijn, niet alleen in Albanië, maar ook in de bredere orthodoxe wereld en daarbuiten.